Oleh: Karmila Asri
Mahasiswa Jurusan Sastra Minangkabu Universitas Andalas
Minang adalah suku yang berasal dari Sumatera Barat. Minangkabau sendiri merupakan sebuah desa yang terletak di kawasan Kecamatan Sungayang, Tanah Datar, Sumatera Barat. Selanjutnya kita akan mengenal kaba.
Kaba merupakan salah satu jenis sastra tulis tradisional Minangkabau. Ditinjau dari sisi isi cerita kaba mirip dengan hikayat atau cerita dalam Sastra Melayu. Kaba juga dapat di dendangkan maupun dibacakan. Contoh kaba Minang seperti kaba Anggun Nan Tongga, kaba Sibuyuang Karuik, kaba Rancak Dilabuah, kaba Siti Baheram, kaba Cindua Mato dan masih banyak kaba Minang lainya.
AWALAN
Prefiks atau awalan adalah imbuhan yang ditambahkan pada bagian awal atau di depan dengan kata dasar Prefiks. Suatu prefiks mungkin saja bersifat infleksional (menciptakan bentuk kata baru dengan kata dasar yang sama dan kelas kata yang sama tetapi memiliki peran sintaksis yang berbeda dalam kalimat), atau derivasional (menciptakan kata baru dengan makna semantis atau kelas kata yang berbeda). awalan seperti me-, ber-, ter-, ke-, pe- dan se- dalam bahasa Minang (umum) menjadi ma-, ba-, ta-, ka-, pa-, dan sa-.
AWALAN BA
Bajalan,Balirik ,Bagala ,Banamo ,Baradiak,Bakato ,Bakuliliang ,Balayia,Basunduik ,Baduo ,Batambah ,Bakukuak ,Barenaian ,Basugiro,
Barasal ,Badantuang ,Babuni ,Babuai, Bagageh ,Babaliak ,Bakaua ,Batampek ,Badarai ,Batuah ,Balinduang ,Baluluangan ,Badatangan ,Bakalah ,Basamo ,Basarang ,Basimpuah ,Babilang
Bamain ,Bandiangan ,Batunangan ,Badadu ,Bamacam ,Badunsanak ,Bapangaja ,Bahandai ,Bacupak ,Batuang ,Bansaik ,Bapusako ,Babedo ,Bakameh,Barakai ,Batambah ,Balakang,Basarang ,Babisiak ,Badasuih
,Batanyo ,Bahimpun ,Batutuik,Basuo,Babincang,Bacampua ,Basimbang ,Bapantang ,Baalamaik,
Bagadang ,Baparang ,Bapantun ,Babiduak
Bamuek ,Basorak ,Batenggang,Bacatua
Balalu ,Balawanan ,Bakipeh ,Bagalang,Bamalu ,Basilami ,Bamarahan, Bakirok ,Balawan ,Baitu ,Bakuruang ,Bajalan ,Badagang ,Babungo ,Babuah ,Baladang ,Batingkah ,Bakandak ,Bapasan,Batutuik ,Basabuang ,Bapesong,Balarangaan,Basosoh,Basilang
,Batahun ,Barambang ,Bakibar ,Babuhua,Batenggang ,Basanda ,Bapasuang,Bapancang,Bagantuang,
Batarawang ,Baupatan ,Barambang ,Bakahua ,Bakakok ,Bahambuihlah ,Basabuang ,Badantiang ,Baputa ,Baguluang ,Batanyo,Balabuah,Basauah
Babagak,Bakareh,Batamu,Baniat,
Bapuluah ,Batando ,Baganti ,Basimpuah
Basatiah ,Babarito,Barubah ,Basilami
Batangisan ,Baarpulang ,Batandiang,Barundiang ,Bakucapi ,Bagalanggang ,Bapakan ,Batapih
Bakiasan ,Baraliah ,Bakhianat,Badariak,
Barambang ,Badantam ,Badayuang, Batukuak ,Bakurang,Baparang ,Bakabek,
Barantai ,Bagantian ,Basasak ,Banantian,
Barusuah,Basaba ,Baburuang,Basaroban,
Barasa,Badakek,Barumah,Bacarai,Barambang ,Batulaknyo,Basambuik ,Bajawek,
Baantakan ,Basangka ,Bahampo, Bakahandak ,Basuami ,Baralek ,Balabuah,
Bapikia,Baturab,Bakanalan ,Baganti, Bababan, akaba ,Bakambang, Bamukasuik,Bapitih ,Bahabih ,Batangguah,Barubek ,Babondonglah ,Badantuang,Batanam,Bakalang,Bapenda,
Bapayuang ,Babanduang ,Bakudo,Baganto ,Bakarang ,Bapangga ,Basandiang ,Bagantuang ,Badindiang ,Bacampua ,Babuni ,Bakalamoan,Barambang ,Bataguah,Badangusan,Balanguahan,
Bamalamlah ,Bahimbauan ,Badarai,
Basimpang,Batiuplah,Batujuah,Badampiangan,Bapacik,Balansung,Baburu,Bajalaran ,Bakacimpuang,Bakalamoan,Basilambek,
Basirahan,Batimba,Bamaniak,Badakan,
Bakabuang,Bapandai.
AWALAN MA
Maninggakan,Manapek,Mananti,Manganduang,Mandanyuik,Maantak,Mamintak,Maliek,Manggarakkan,Mayentak,Maringgih,Mandanga, angatokan,Manuju,Mambaok,
Mahampeh,Mangaluah,Maharang,Mananggih,Manjawab,Manyabuik,Manyahuik,Manyalahi,Manyabuang,Mambulang,Mancari,
Mambatin,Mamacah,Manjalang,Malapeh,
Mamancang,Maramikan,Mambok,Mananti, Manjuluak,Mairiang,Manembak,Mandanciang,Manuruik,Malangkah,Malompek,
Manyerong,Mambali,Malagak,Manampuah
Mambuang,Manembak,Mambayia,Mahapuih,Maharuangi,Mambaleh,Manyansai,
Manangguangkan,Manyiriah,Manumpang,
Mambaok,Marasaikan,Manggaleh,Manyimpua,Mauleh,Mangasan,Malapeh,Malaruik,Mangana,Manggabai,Manatiang,Mahedang,Mamupuih,Manuangkan,Manggulindam,
Manjunjuang,Malenggong,Mandulang,
Manyaru,Manumpang,Mamuhun,Mahariak,Manggaletek,Marandang,Manyentak,
Malompeklah,Mamancuang,Manyambah, Mancaliak,Manyamun,Mangatokan,Mambantah,Marumikkan,Manokok,Manuka,Maratok,Mailak,Maelo,Manuhuak,Manjalang,Mambiru,Manungkuik,Marusuah,Manabang,
Manyarang,Manuangkan,Maanggkek,
Manyonsong,Mancaliak,Manalong,Manjanguak,Mambubuang,Manyanyi,Manantukan,Manggigia,Manembak,Manuhuak,Mangguntiang,Manggaletek,Malapehkan,Mamarentah,Mahambua,Mairiangkan,Manyaksikan,
Manggalang,Manabang,Manggaro,Mambatang,Mancamuak,Maminteh,Mangulindan,
Manjanguah,Manampak,Malenggong,Mangulapai,Mandaki,Manakua,Mancamuak,
Manarawang,Manyuruak,Manggarakan, Mangirai,Mamandangi,Manggungguang,
Manuduah,Maatehi,Mangamuak,Mambuek,Mamikek,Manjalang,Manampuah,Malengong,Malarang,Mandakek,Mangucap,Mamanggang,Marangguik,Mahirab.
AWALAN KA
Kapalang,Kasayangan,Kapado,Katujuah,
Kaduo,Kahandak,Kasadonyo,Kalihatan,
Kalamoan,Kalangkapan,Kasudahanyo,
Kasumbo,Karilahan, Kabasaran.
AWALAN TA
Tuanku,Tabukak,Tasabuik,Tantangan,
Tadorong,Tabayang,Takajuik,Tadanga,
Tatangguang,Tasanyum,Taturuik,Tatumbuak,Tatagah,Tateleng,Tasisik,Taserak,Tagamang,Tabaok,Tasirok,Talalok,Tasenggeh,
Tarangah,Tagalak,Tajatuah,Taberang,
Tatampuah,Tadorong,Tabedo,Tagantuang,
Tagamang,Tamanuang,Tacoreng,Tatawan,
Tarandam,Tabayang,Tatuntuik,Tabanam,
Talangkahkan,Talambek,Tatimpo,Takabek, Tagaruang,Takana,Tabantang,Tacangang,
Tatangkok,Tapiciang,Tangango,Tasuruah,
Tatampuah,Tahimbau,Tambarumbun,
Tabantang,Tapagang,Tasimbua,Tajapuik,
Talarang,Tapakiak,Tacangang,Tabuang,
Talatak,Talayang,Tasengeng,Tagamang,
Tarantang, Tasisik,Tasurek,Tasanyum.
AWALAN SA
Sarantaunyo,Salamo,Sabatangnyo,
Sabana,Salajang,Sabilah,Sakuaik,
Sarupo,Samaso,Salorong,Sacukuiknyo,
Sapanjang,Sapatagak,Sapatah,Satumpak,
Salodang,Sabulan,Salapeh,Salambek,Sacabiak,Sakalipun,Satampok,Sarami,Sapapan,Samantang,Sagadang,Sabanta,Samantang,Sakambuik,Sakutiko,Satantang,
Sapalik,Saketek,Samulo,Sarupo,Samiang,
Sakalam,Sapakan,Sasuai,Sakatonyo,
Sakutiko,Sapakaik,Sacukuiknyo,Salingkuang,Sapuluah,Salapiak,Sakatiduran,Sabawah,Saketek,Sarantang,Sapanggalahan,
Salambek,Sarancak,Sajombang,
Sabatang.
AWALAN PA
Pasakitan,Pandangaran,Parasapan,Pahapuih,Pambangkik,Panjapuik,Pasandian,
Panyudahi,Pajalanan,Pitaruah,Pambaluik,
Parmainan,Pamberang,Pambangkik,Pasupadan,Parantauan,Paguno,Pambatasan,
Pahuninyo,Pabilo,Partamuan,Parcaraian,
Pamarentah,Panyabuik,Pasambahan,
Pangiriang,Pambajau,Pamanih,Pandapuran,Paguno,Pacameh,Parusuah,Pajalan,
Palangkahan,Paladang,Pakiriman,
Paruntungan,Parasaian.
Nah dari enam (6) buah awalan di atas saya memperoleh data sebagai berikut:
1.Untuk awalan BA yang terdapat dalam kaba ANGGUN NAN TONGGA ada sebanyak dua ratus dua puluh tiga ( 223) kata. Yang dimana paling banyak kata di sana menunjuk kepada kata kerja ,nah untuk contohnya dapat kita lihat seperti tabel di atas.
2.Untuk awalan MA yang terdapat dalam kaba ANGGUN NAN TONGGA ada sebanyak seratus lima puluh tiga kata (153). Yang dimana kebanyakan kata di sana itu juga menunjukkan kepada kata kerja. Contohnya kata mangaleh,mambaok untuk lebih jelasnya bisa di lihat contohnya lebih banyak pada tabel di atas.
3.Untuk awalan TA yang terdapat dalam kaba ANGGUN NAN TONGGA ada sebanyak enam puluh delapan (68) kata. Yang dimana kebanyakan kata disana menunjuk kepada kata sifat,kata benda,dan kata kerja.
4.Untuk awalan SA yang terdapat dalam kaba ANGGUN NAN TONGGA ada sebanyak lima puluh lima (55) kata. Yang dimana kebanyakan kata disana menunjuk kepada kata sifat,kata benda,dan menunjuk kepada banyak bilangan atau angka.
5.Untuk awalan PA yang terdapat dalam kaba ANGGUN NAN TONGGA ada sebanyak tiga puluh delapan ( 38 ) kata. Yang dimana paling banyak kata di sana menunjuk kepada kata kerja dan kata benda. Contohnya pamberang,pancameh dan kata bendanya paladang.
6.Untuk awalan KA yang terdapat dalam kaba ANGGUN NAN TONGGA ada sebanyak empat belas (14 ) kata. Yang dimana paling banyak kata di sana menunjuk kepada kata kerja dan kata sifat.
Dari analisah di atas dapat di simpulkan bahwasanya awalan BA adalah awalan yang paling banyak di temukan dalam kaba ANGGUN NAN TONGGA tersebut. Dan awalan kata yang paling sedikit ditemukan adalah awalan KA.
0 Comments